Poštovani/a,

Povodom ovogodišnjeg obeležavanja Evropskog dana žrtava, Viktimološko društvo Srbije želi da skrene pažnju javnosti na problem seksualnog nasilja na fakultetima u Srbiji.

Naime, Viktimološko društvo Srbije je sprovelo 2021. godine istraživanje seksualnog nasilja nad studentima u Srbiji, na uzorku od 1597 studenata i studentkinja III i IV godine osnovnih akademskih studija sa 22 fakulteta i šest univerziteta u Srbiji. Osnovni cilj istraživanja bio je BI koji studiraju na fakultetima u Srbiji i njihovoj upoznatosti sa mehanizmima za sprečavanje i zaštitu od seksualnog nasilja. Istraživanje je imalo za cilj i podizanje svesti studenata o tome šta je seksualno nasilje i informisanje o postojećim službama kojima mogu da se obrate za pomoć u slučaju da su pretrpeli ili trpe seksualno nasilje.

Rezultati istraživanja pokazuju da 27,6% ispitanih studenata zna studentkinju ili studenta koji su bili izloženi seksualnom nasilju na fakultetu, dok je 17% ispitanih studenata bilo izloženo nekom obliku seksualnog nasilja na fakultetu. Trećina njih je seksualno nasilje doživela u godini koja je prethodila istraživanju. Većinu studenata sa iskustvom seksualnog nasilja činile su studentkinje - 242 (89,3%), ali je i 29 (10,7%) studenata muškog pola odgovorilo da je doživelo ovaj oblik nasilja. Najučestaliji oblik seksualnog nasilja nad studentima je verbalno uznemiravanje seksualne prirode. Slede neverbalno seksualno uznemiravanje, seksualno uznemiravanje fizičkim putem i seksualno uznemiravanje korišćenjem savremenih tehnologija, dok su seksualno ucenjivanje, silovanje i pokušaj silovanja najređi oblici seksualnog nasilja na fakultetima. Najveći broj studenata je doživeo seksualno nasilje na fakultetu više od jednog puta. To je posebno izraženo kod verbalnog uznemiravanja seksualne prirode - u 78,7% slučajeva studenti su ovaj oblik seksualnog nasilja doživeli više od jednog puta. Visok je udeo ponovljene viktimizacije i kod neverbalnog uznemiravanja seksualne prirode (63,9%) i seksualnog uznemiravanja fizičkim putem (55,4%). Kod svih oblika seksualnog nasilja, izuzev seksualnog ucenjivanja, većinu izvršilaca činili su studenti, ali na više fakulteta broj izvršilaca iz redova nastavnog osoblja je veći ili sličan broju izvršilaca iz redova studenata. Udeo nastavnog osoblja najveći je kod seksualnog uznemiravanja verbalnim i neverbalnim putem, i kod seksualnog ucenjivanja. Na jednom fakultetu u više od dve trećine slučajeva izvršilac je bio iz redova nenastavnog osoblja. Nenastavno osoblje dominira među izvršiocima seksualnog ucenjivanja, a znatan je i njihov udeo među izvršiocima neverbalnog i verbalnog uznemiravanja seksualne prirode.

Studenti, naši ispitanici, su naveli sledeće primere seksualnog nasilja koje su doživeli:

• Profesor mi je pomazio ruku, govorio mi je "maco", "lepo dete", "lutkice";

• Napadni pozivi na kafu ili u stan radi "držanja dodatnih časova i konsultacija (od strane asistenta i profesora);

• Profesor nam je na praktičnoj nastavi držao “predavanje” o tome kako su doktorke obavezno seksualno nasrtljive i nezasite i kako napadaju doktore po bolnicama sa različitim seksualnim željama;

• Od strane kolega, prozivanje da sam „peder, širenje lažnih informacija o mom seksualnom životu;

• Kolega student mi je pokazao polni organ i seksualno uznemiravao dok nisam uspela da pobegnem;

• Kolega sa smera je često buljio u mom pravcu, podizao obrve i oblizivao se.

Organizacija Evropska pomoć žrtvama (Victim Support Europe) je 1991. godine, na predlog predstavnika iz Švedske, proglasila 22. februar Evropskim danom žrtava sa ciljem da se posledice koje žrtve kriminaliteta trpe učine vidljivim široj javnosti i da se društvo podstakne da efikasnije i potpunije zaštiti prava žrtava. Od tada se širom Evrope ovaj dan obeležava različitim manifestacijama.

Viktimološko društvo Srbije-VDS je nezavisno i neprofitno udruženje građana, osnovano 12. novembra 1997. godine s ciljem unapređenja i zaštite prava i položaja žrtava kriminaliteta, rata, kršenja ljudskih prava i drugih oblika stradanja. U okviru VDS od 2003. godine funkcioniše služba za žrtve VDS info i podrška žrtvama. Služba je namenjena svim žrtvama kriminaliteta i kršenja ljudskih prava.


S poštovanjem
Jasmina Nikolić
Direktorka Viktimološkog društva Srbije